Akşam 19:00–23:00 arası (yerel saatle) herkes çevrimiçi olur: video, oyun, bulut… Aynı altyapı daha çok kullanıcıyı aynı anda taşır. Sonuç: darboğaz → hız düşer, ping/jitter artar, bazen packet loss görülür. Sorun çoğunlukla ev içi Wi-Fi’den değil, ISS’nin bölgesel kapasite/peering yükünden kaynaklanır.
1) Yoğun Saat Nedir, Neden Hız Düşer?
İnternet erişimi çok aşamalı bir zincirdir; akşam saatlerinde her halka daha doludur:
-
Bina/mahalle dağıtımı (last-mile): Aynı saha dolabı/OLT/DSLAM kabinini paylaşan kullanıcı sayısı artar.
-
Toplama (backhaul): Mahalleden şehre taşıyan omurga bağlantıları dolar.
-
ISS çekirdek/ağ geçidi: Operatörün yönlendirme ve NAT (özellikle CGNAT) kapasiteleri sıkışır.
-
Peering/CDN: YouTube/Netflix/TikTok gibi içerik ağlarına çıkan kapılar kuyruklanır.
-
Uzak sunucu: Test ettiğiniz veya bağlandığınız sunucu da akşam daha yoğundur.
Bu zincirde tek bir halka daralsa bile sizde hız düşer.
2) Belirtiler (Akşam Yoğunluğu Şöyle Anlaşılır)
| Belirti | Tipik Görünüm | İpucu |
|---|---|---|
| Hız testi düşer | Gündüz 180 Mbps → Akşam 60–90 Mbps | Wi-Fi aynıyken kablolu da düşüyorsa “ev içi” değil “ağ” kaynaklı |
| Ping yükselir | 15–20 ms → 40–80 ms | Özellikle oyun ve toplantıda “lag” |
| Jitter artar | 2–5 ms → 10–30 ms | Seste robotikleşme, videoda atlama |
| Paket kaybı | %0 → %0.1–1 | Az da olsa hissedilir |
| Yük altında ping fırlar (bufferbloat) | +100 ms ve üstü | QoS/SQM ile iyileşir ama kapasite yetersizse tam çözmez |
3) Sorunun Ev İçi mi, ISS mi Olduğunu Ayırmanın Yolu
-
Ethernet ile test et. (Cat5e/6, NIC 1 Gbps Full Duplex)
-
Aynı sunucuda gündüz–akşam 3’er tekrar yap, ortalamasını al.
-
Farklı sunucular seç (yakın/uzak). Uzakta da benzer düşüş varsa ISS/peering baskın.
-
Aynı testleri farklı cihazla doğrula.
-
Wi-Fi’de belirgin ekstra düşüş varsa (özellikle akşam): ev içi parazit + yoğunluk birleşmiş olabilir.
Kural: Ethernet’te bile akşam %30+ kalıcı düşüş ve ping/jitter artışı görüyorsan bölgesel yoğunluk olasılığı yüksektir.
4) Kısa Teşhis Matrisi
| Senaryo | Ne Oluyor? | Büyük Olası Neden | İlk Çözüm |
|---|---|---|---|
| Kablolu ve Wi-Fi ikisi de akşam düşüyor | Hız ↓, ping/jitter ↑ | Backhaul/peering yoğun | ISS’ye kanıtla başvur, alternatif saat kullanım |
| Sadece Wi-Fi’de akşam düşüyor | Hız dalgalı, jitter ↑ | Parazit/kanal (komşular da aktif) | 5 GHz/6 GHz, kanal değişimi, mesh |
| Oyun ping akşam zıplıyor | Ping/jitter ↑, hız ~aynı | Rota/peering/NAT yoğun | Yakın sunucu, VPN test, ISS kaydı |
| Yayın donuyor ama hız fena değil | Jitter/packet loss ↑ | Kuyruklanma | QoS/SQM, eşzamanlı indirmeleri kıs |
5) Etkiyi Azaltmak İçin 12 Pratik Adım
-
Ethernet veya 5 GHz/6 GHz kullan; modeme yaklaş.
-
QoS/SQM (FQ-CoDel/SQMs) etkinleştir; indirme/yüklemeyi hat hızının %80–90’ı ile sınırla → yükte ping düşer.
-
Eşzamanlı ağır işleri (bulut yedekleme, oyun güncellemesi, büyük indirme) akşam değil, sabah/öğlen zamanla.
-
Video platformlarında kaliteyi sabitle (ör. 4K yerine 1080p).
-
VPN ile farklı rota dene (geçici çözüm olabilir; hız da düşebilir).
-
CGNAT’sız/Statik IP talep et (yoğun NAT kapısından kaçınmak için).
-
Modem/router’ı güncelle, ideal konuma al (yüksek/merkez).
-
Mesh kur; backhaul’ı kablolu ya da 5 GHz/6 GHz yap.
-
Arka plan senkronizasyonlarını duraklat (Drive/OneDrive/Photos).
-
Oyun konsolu/PC güncellemelerini geceye zamanla.
-
DNS değişikliği yalnızca alan adı çözümünü etkiler; ham hızı artırmaz.
-
Aile içi kullanım planı: Yoğun saatlerde yayın + büyük indirme + oyun aynı anda yapılmasın.
6) ISS ile Nasıl Konuşmalı? (Şablon + Kanıt)
Kanıt topla:
-
Tarih/saat, sunucu adı, 3 tekrar ortalaması; ping/jitter/loss dahil.
-
Gündüz vs. akşam karşılaştırması (en az 3 gün).
-
Ethernet kullanıldığını özellikle belirt.
Kayıt mesajı örneği:
“Son 7 gündür 19:00–23:00 arasında Ethernet’te 200/20 paketimde hızlar 60–90 Mbps’ye, ping 18→55 ms’e düşüyor (ekli tabloda sunucu/tekrar ortalamaları var). Gündüz normal. Bölgesel kapasite/peering/CGNAT yoğunluğu gibi görünüyor. Port/OLT node split veya kapasite artışı için incelenmesini rica ederim.”
İsteyebileceklerin:
-
Port değişimi / node split planı
-
Peering/CDN kapasite kontrolü
-
CGNAT → statik IP geçişi (mümkünse)
-
Alternatif tarife/iş planı (daha düşük “contension ratio”)
7) “Hızı Artır” Demek Neden Yetmez?
Paket hızını 200 → 500 Mbps’e çıkarmak, darboğaz backhaul/peering ise akşam sorununu tek başına çözmeyebilir. Tavan büyür ama paylaşım aynı kaldığı için deneyim sınırlı düzelir. Bu yüzden kapasite/rota tarafı kritik.
8) Gelişmiş Alternatifler (İş/Kritik Kullanım)
-
Çift hat (Dual-WAN) / yük dengeleme: Fiber + 5G/LTE yedek (akşam hangisi iyiyse ona ağırlık ver).
-
İş paketi / SLA içeren hat: Daha düşük paylaşım oranı, önceliklendirme.
-
Özel peering’e yakın CDN seçimi: Bazı kurumsal çözümler.
9) Hız Testi – Yoğun Saat Doğrulama Adımları (Mini Rehber)
-
Ethernet + Gizli pencere, 3 farklı sunucu, 3’er ölçüm → ortalama.
-
Aynısını 19:00–23:00 arası yap.
-
Ping/jitter/loss’u kaydet; yük altında ping test et (QoS kapalıyken).
-
Fark %30+ ve tekrar eden ise: ISS yoğunluğu → kayıt aç.
10) Sık Sorulanlar
Akşam sadece 2.4 GHz Wi-Fi’de düşüyor, 5 GHz’te iyi.
→ 2.4 GHz bandı akşam parazitli; 5 GHz/6 GHz’e geç.
VPN açınca hız arttı, kapatınca düştü.
→ VPN farklı rota/peering kullandı. Her zaman böyle olmaz; deneysel bir çözümdür.
DNS değiştirince hız artar mı?
→ Ham hız hayır; sayfa ilk açılışları daha hızlı hissedilebilir.
Modem değiştirmek gerekli mi?
→ Eski/100 Mbps portlu cihazınız varsa evet. Aksi halde akşam yoğunluğunu tek başına çözmez.
